Grecja wenecka i osmańska

1453 r. - 1830 r.

W 1453 roku Konstantynopol zdobyli Turcy osmańscy pod wodzą sułtana Mahmuda II i stopniowo podbijali Grecję (do 1460 r.), z wyjątkiem górzystych cypli Peloponezu i Epiru. Okupacja turecka trwała w Grecji przez blisko 400 lat. W tym czasie, mimo ucisku i represji, Grekom udało się zachować tożsamość narodową, język i tradycje kulturowe. Pomimo, że Konstantynopol stał się stolicą imperium Osmanów, mieszkało tam wielu Greków. Miasto stało się symbolem marzeń o odrodzeniu państwowości. Zgodnie z prawem islamu chrześcijańscy Grecy zachowali początkowo swobodę religijną, prawo nauczania w języku greckim i swobodę handlu. Ludność wysp greckich wkrótce zmonopolizowała handel śródziemnomorski w imperium osmańskim, zdobywając majątek i znaczenie. Wokół patriarchatu w Konstantynopolu skupiła się najwyższa warstwa społeczeństwa greckiego - wyższe duchowieństwo, kupcy, właściciele ziemscy itp. - mająca znaczące wpływy na dworze sułtańskim. W czasie niewoli tureckiej na Peloponezie powstała kolejna (obok Greki Klasycznej i koine) odmiana języka greckiego - demotiki, czyli greka ludowa. Pierwsze dzieła w demotiki pojawiły się już w wieku czternastym, a na początku wieku dziewiętnastego język ten stał się już powszechnie używanym językiem literackim, szczególnie na Cyprze i Krecie. Z demotiki wywodzi się współczesny język grecki, tzw. nowogrecki (neoelliniki), będący językiem oficjalnym od 1976 r.

Wyspy Jońskie, Kreta i kilka przybrzeżnych enklaw pozostawały pod władzą Wenecjan, okupantów znacznie bardziej uciążliwych od względnie tolerancyjnych Turków. Po Wenecjanach pozostała jednak bogata spuścizna kulturowa, a zwłaszcza architektoniczna. W Nafplionie jest wiele pamiątek po Wenecjanach, zwłaszcza Skład Morski (obecnie muzeum) oraz górująca nad miastem twierdza Palamedesa. Podobnie jak w innych krajach bałkańskich sporo wysiłku włożono w usunięcie albo ukrycie budowli tureckich.

Od XVIIIw. wzrastało poczucie świadomości narodowej Greków. W 1770 r. na Peloponezie wybuchło powstanie przeciwko władzy tureckiej, inspirowane przez carycę Rosji Katarzynę II, jednak szybko zostało zdławione. Powstanie to uznano za początek nowożytnej historii Grecji. Greckie odrodzenie kulturowe i narodowe rozwijało się dzięki tajnym organizacjom kulturalnym i politycznym na obczyźnie.

W 1788 roku Turcy powołali na paszę Janiny albańskiego możnowładcę - Alego Paszę. Za jego rządów Janina stała się jednym z najbogatszych miast Grecji. Do 1819 roku Ali Pasza zagarnął pod swoje władanie całą północno-zachodnią Grecję i terytorium dzisiejszej Albanii. Ali Pasza był władcą bezwzględnym i okrutnym. Jego okrucieństwa dotykały zarówno chrześcijan jak i muzułmanów. Ambicją Alego Paszy było stworzenie państwa albańsko-greckiego całkowicie niezależnego od Turcji. Pod koniec 1819 roku jego rebelia wobec sułtana Mahmuda II stała się oczywista. Ali Pasza zachęcał do współpracy tajne greckie stowarzyszenie narodowościowe Filiki Heteria (Stowarzyszenie Przyjaciół) mając na celu sprowokowanie interwencji Rosji. W roku 1820 oddziały otomańskie wkroczyły na tereny kontrolowane przez Alego Paszę i rozpoczęły tłumienie rebelii. W tym czasie władze stowarzyszenia rozpoczęły przygotowania do powstania na Peloponezie i wzniecenia zamieszek w Grecji Północnej. Na koniec swej rebelii Ali Pasza zdradził Greków próbując bezskutecznie zyskać litość sułtana. Po długotrwałym oblężeniu twierdzy w Janinie, Ali Pasza wymknął się i ukrył na wyspie Nisi, leżacej na pobliskim jeziorze. Nieżyczliwi Alemu tubylcy zdradzili kryjówkę Turkom. 24 lutego 1822 roku Ali Pasza został zgładzony w klasztorze na wyspie.

Zawsze żywe dążenia wolnościowe w połączeniu ze sprzyjającą sytuacją polityczną i rozwojem ruchów niepodległościowych w Europie - zaowocowały udanym powstaniem narodowowyzwoleńczym (w 1821 r.) i odzyskaniem niepodległości w1830 r. przez część ziem greckich.