Wyspa Skopelos

Sporady Północne

Sporady, to nazwa odnosząca się do dwóch archipelagów wysp greckich na Morzu Egejskim. Na Sporadach Południowych już byliśmy (Kos i Karpathos), bowiem archipelag ten w większości pokrywa się z Dodekanezem (plus Samos i Ikaria). I jeśli ktoś używa tyko określenia: Sporady, to ma przeważnie na myśli te południowe wyspy. Sporady Północne są mniejsze i mniej popularne wśród turystów (choć żeglarze znają je doskonale). To archipelag położony na wschód od Tesalii i na północ od Eubei (Ewii - niekiedy i ją zalicza się do archipelagu). Składa się z 73 wysp, wysepek i skałek, z których tylko 9 jest zamieszkałych. Największe wyspy, patrząc od kontynentalnej części Grecji na wschód, to: Skiathos, Skopelos, Alonisos i Skyros. Ta ostatnia jest największa, ale jednocześnie najsłabiej zaludniona. Na mapce po prawej widać jeszcze kilka z tych największych. Mapka ta nie jest doskonała - kształty wysepek są zaznaczone w dość dużym przybliżeniu. Nazwa sporades oznacza w języku greckim „rozrzucone”, gdyż wyspy te wyglądają z lotu ptaka jak rozrzucone łukiem po Morzu Egejskim kamienie.

Geografia

Nazwa Skopelos oznacza po grecku „skałę”. W tym przypadku chodzi tu o „wapienną skałę”, bo głównie z takich minerałów zbudowana jest wyspa. Skopelos to po prostu stroma, wapienna góra, wystająca z morza, pokryta lasem. Trudno jest znaleźć na tej wyspie choćby kawałek płaskiego terenu. Skopelos ma 96km² powierzchni - to tyle, co powierzchnia średniej wielkości polskiego miasta. W najdłuższym miejscu liczy 30km, a jej maksymalna szerokość to 12km. Najwyższym szczytem jest Delphi - 681m n.p.m. Wschodnie wybrzeże jest trudno dostępne, ze względu na strome klify - do kilku ładnych plaż można dostać się tylko od strony morza. Najbardziej zagospodarowane jest więc południowo-zachodnie wybrzeże, wzdłuż którego biegnie dobra, choć kręta, asfaltowa droga. Łączy ona port Loutraki i drugie pod względem wielkości miasto wyspy - Glossa ze stolicą wyspy - miastem Skopelos - położonym nad zatoką w północno-wschodniej części. Stolica nazywana jest też Chora (czyli „wioska”) - tak tradycyjnie nazwa się największą osadę na wyspie greckiej. Droga ta biegnie dość blisko wybrzeża, co pozwala na łatwe dotarcie do najpopularniejszych plaż wyspy: Elios, Kastani, Milia, Panormos - na zachodzie, oraz Limonari, Agnodas i Stafilios na południu. Od Limonari na północ wiedzie też dobry asfaltowy skrót do Chory. Pozostałe drogi są już dużo gorsze - albo nie do końca utwardzone, albo wręcz gruntowe (szutrowe, ale często z wystającymi skałami). Jazda nimi zwykłą osobówką wymaga dużej ostrożności i cierpliwości, bo przeważnie są też bardzo strome. Jak prawie wszędzie w Grecji, tak i tu występują trzęsienia ziemi - ostatnie silne (6,5 st. w skali Richtera) zniszczyło w 1965 r. ok. 85% budynków - zarówno na Skopelos, jak i sąsiedniej Alonisos.

Przyroda

Kiedy po wylądowaniu na skalistej (typowo greckiej) wyspie Skiathos, płynęliśmy statkiem w stronę Skopelos, to już wtedy zrozumieliśmy, że krajobrazowo i przyrodniczo ta wyspa jest zupełnie odmienna od większości innych wysp greckich. Prawie cała pokryta jest sosnowym lasem - nawet Wyspy Jońskie nie są aż tak bardzo zielone. I ta całoroczna zieleń jest niezwykle żywa, jasna! Skopelos porasta bowiem 5 milionów sosen (pinia z Aleppo, albo sosna alepska). Ma ona tę niezwykłą cechę, że co 3 lata zmienia igły - stąd taki, świeży, żywy wygląd drzew i całej wyspy. A skąd tyle sosen na tej wyspie? Sosna alepska preferuje gleby bogate w wapń, a tego minerału jest tu pod dostatkiem. Oprócz sosen rośnie tu ok. 60 tys. drzew oliwnych - to jedyna roślina masowo uprawiana na wyspie - wszystko inne się sprowadza. Od zamierzchłych czasów aż do 1940 r. uprawiano tu także doskonałe winorośle. Jednak plaga mszycy filoksery (groźny szkodnik winnic) nieodwracalnie zniszczyła uprawy. W okolicach Chory jest jeszcze kilka sadów śliwkowych - wyspa słynie z pysznych powideł. Duże zalesienie przekłada się też na bujną faunę: wyspę zamieszkuje 60 gatunków ptaków, w tym kilka drapieżnych - np. sokół skalny, sowa Otus czy myszołów. Spotyka się też orły, sępy, czaple siwe, zimorodki, kormorany czy mewy srebrzyste. W lasach żyje sporo ssaków i gryzoni: myszy, kuny leśne, jeże, zające. I tak, jak wszędzie w Grecji - węże, jaszczurki, żaby i ropuchy. Występuje tu naprawdę wielkie bogactwo fauny i flory - nietypowe dla wypalonych słońcem wysp greckich.
W 1992 r. na obszarze 2200 km² wód na wschód od Skopelos utworzono Morski Park Narodowy Alonisos-Sporady Północne , mający na celu ochronę zagrożonych wyginięciem fok (mniszka śródziemnomorska) oraz innych gatunków zwierząt (np. delfiny butlonose, żółwie bałkańskie).

Gospodarka i turystyka

Rolnictwo jest tak słabo rozwinięte, że wyspa nie jest w stanie wyżywić swoich mieszkańców, nie mówiąc już o przybyszach. Większość produktów: owoce, warzywa i mięso jest importowana z kontynentu. Gospodarka wyspy opiera się więc głównie na turystyce (sezon trwa tu od czerwca do września). Turystyka wspiera też rozwój budownictwa i innych pokrewnych branż (gastronomia,  handel). Szczególny rozwój turystyki związany jest niewątpliwie z filmem Mamma Mia! (z Piercem Brosnanem i Meryl Streep), który latem 2008 roku wszedł na ekrany kin. To właśnie na Skopelos nakręcono większą część scen plenerowych. W kolejnych latach nastąpił prawdziwy boom na przyjazdy na Skopelos, który po latach nieco osłabł. Ale sama turystyka nie wystarczyłaby do utrzymania mieszkańców - wyspa, podobnie jak inne biedne regiony Grecji, wspierana jest przez państwo - mniejszymi podatkami czy zasiłkami wypłacanymi w miesiącach poza sezonem turystycznym. Mimo ulg podatkowych, koszty transportu windują ceny, które są tu wyższe o 10-15% niż w Grecji kontynentalnej. Z powodu turystyki, w szczytowych miesiącach letnich, liczba mieszkańców wzrasta z ok. 5 tysięcy (stałych mieszkańców) do w sumie 15 czy 20 tysięcy. Taki najazd turystów powoduje problemy z parkowaniem, gdyż wielu turystów dociera tu promami ze swoimi samochodami. Pomimo zabiegów mieszkańców, wyspa nie ma lotniska, a jedynie lądowisko dla śmigłowców ratunkowych. Wszyscy turyści docierają tu promami i statkami.

Najważniejsze miejsca

Skopelos - stolica wyspy - to niezwykle urokliwe miasteczko, amfiteatralnie położone na zboczu gór, nad zatoką i portem. Nad jego starówką dominują kamienne ruiny weneckiej twierdzy oraz malowniczo usytuowany na skarpie kościół. W całym miasteczku jest podobno ponad 100 kościołów (a na całej wyspie ponad 300), niektóre tak małe, że wyglądają jak kapliczki. Wąskie brukowane uliczki, czasem przechodzące w schodki, skrywają się pomiędzy urokliwymi domkami. Nietypowo w Grecji, ich dachy pokryte są szarymi łupkami, lub nowszymi, czerwonymi dachówkami.
Glossa - drugie pod względem wielkości miasto na wyspie, a jednocześnie najbardziej wysunięte na północ (dalej jest już tylko „dzicz”). Słynie z malowniczego położenia wysoko na zboczu góry, które zapewnia mieszkańcom i turystom zapierające dech widoki.
Loutraki - malowniczy port u podnóża Glossy (2km drogą w dół). Można tu znaleźć niewielką plażę oraz kawiarnie, bary i tawerny położone nad samym morzem.
Neo Klima (Elios) - położony u podnóża najwyższej góry wyspy (Delphi) - uroczy kurort z tradycyjnymi greckimi tawernami, nadmorską promenadą i wielkim portem (tu dopłynęliśmy ze Skiathos). To doskonałe miejsce dla osób które chcą odpocząć od codziennego pośpiechu i gwaru. Kiedy trzęsienie ziemi zniszczyło położone wyżej miasto Klima (obecnie Palio Klima), mieszkańcy przenieśli się do Elos, które przyjęło nową nazwę.
Panormos - popularna miejscowość turystyczna, położona w pięknej głębokiej zatoce, przy piaszczysto-żwirowej plaży - drugiej pod względem długości na wyspie (500m). I jedynej wyróżnionej za czystość i bezpieczeństwo Błękitną Flagą. Wzdłuż plaży znajduje się wiele tawern z własnymi leżakami i parasolami. Panormos przyciąga miłośników sportów wodnych, rodziny z dziećmi oraz pary szukające romantycznych widoków (zachody słońca).
Agios Ioannis - maleńki, położony na samotnej, stumetrowej skale kościółek to symbol Skopelos i miejsce, które koniecznie trzeba odwiedzić podczas pobytu na wyspie. Filmowcy wykorzystali skałę w finałowych scenach ślubu i podczas pełnej emocji wyśpiewanej rozmowy Meryl Streep z Piercem Brosnanem. Zanim powstał musical, ślub w kapliczce odbywał się raz na kilka lat, teraz nawet kilka razy w miesiącu. Tuż obok znajduje się kameralna plaża z leżakami, do której prowadzi górska ścieżka.
Przylądek Amarantos - Trzy samotne sosny, na olśniewająco białej skale, na tle niebieskiego morza są nieoficjalnym symbolem wyspy, a nawet całych Sporadów Północnych. Miejsce to zostało kilkakrotnie wykorzystane jako tło filmu Mamma Mia! Można tu dotrzeć pieszo lub autem - szutrową, pełną wystających skał drogą, odchodzącą od głównej szosy wyspy w okolicach miejscowości Agnondas.

Najciekawsze plaże

Kastani to najsłynniejsza (głównie za sprawą filmu Mamma Mia!) i najładniejsza plaża na Skopelos (niedaleko Panormos). Piaszczysta zatoka, z błękitną lub turkusową wodą, otoczona białymi skałami i jasnozielonymi sosnami wygląda niezwykle uroczo. To właśnie na niej znajdował się filmowy bar i pomost, na którym w wielu scenach pojawiali się główni bohaterowie. Częściowo jest zagospodarowana (leżaki i parasole oraz łoża z baldachimami), ale nie brakuje „dzikiej” przestrzeni.
Milia to najdłuższa (ok. 800m) plaża na Skopelos. Jest piaszczysto-żwirkowa, ale w jej części, zarówno na brzegu, jak i w wodzie, występują mniejsze lub większe głazy i płyty skalne. Jest na tyle wielka, że bez problemu można znaleźć odosobnione miejsce, albo skorzystać z płatnych leżaków. Można się na nią dostać drogą odbijająca z szosy głównej 2km od Panormos albo brzegiem wprost z plaży Kastani (wydeptana ścieżka wśród skał).
Chovolo - piaszczysto-żwirkowa plaża niedaleko kurortu Nea Klima, atrakcyjnie położna wśród skał. Nie ma na niej żadnych leżaków, ale w pobliżu jest bar. To jedna z najładniejszych plaż na wyspie - spokojna i niewielu turystów.
Agnondas - położona w zacisznej zatoce żwirowa plaża, dzięki łagodnemu zejściu do morza jest lubiana przez rodziny z dziećmi. Tawerny przy plaży słyną z wyśmienitych potraw z ryb i owoców morza. Niedaleko jest Przylądek Amarantos.
Stafilos - zagospodarowana plaża na południowym wybrzeżu, 4 km od stolicy wyspy. Na pobliskim cyplu odkryto grób króla Stafilosa, mitycznego władcy Skopelos. Plaża bardzo popularna wśród mieszkańców stolicy, bo ładniejsza niż Glifoneri.
Velanio - sąsiadująca ze Stafilos jedyna oficjalna plaża dla nudystów na Skopelos.
Glifoneri - niewielka plaża w najbliższym sąsiedztwie starówki Skopelos - kilka minut spacerem. Korzystają z niej głównie mieszkańcy Chory i turyści mieszkający w pobliżu.
Glisteri - dzika i często pusta kamienista plaża, położona na północ od Skopelos, wciśnięta w wąską zatoczkę. W okolicach Glisterii kręcone były ujęcia przedstawiające hotel Donny w filmie Mamma Mia!