Gospodarka
Struktura i poziom gospodarki Współczesna Grecja w ostatnich trzech dekadach XXw., za sprawą kredytów zagranicznych, stała się rozwiniętym krajem, o wysokim wskaźniku rozwoju społecznego i innych wskaźnikach jakości życia. Znacznie bardziej rozwiniętym od swoich sąsiadów. Początkowo jej gospodarka oparta była głównie na rolnictwie, rybołówstwie i surowcach naturalnych. Po wejściu do Unii Europejskiej w 1981 roku (wówczas EWG) i kilkuletnim okresie zastoju, nastąpiły znaczne przemiany gospodarcze - szybki rozwój ekonomiczny i przemiana gospodarki rolno-surowcowej w gospodarkę skupioną głównie na usługach (transport, handel, finanse i turystyka). Już w 1997 roku usługi wytwarzały 64,4% produktu krajowego brutto, podczas gdy rolnictwo 8,3%, a przemysł 27,3%. W ciągu kolejnych 20 lat nastąpiły dalsze istotne zmiany. Według danych z 2018 roku podział wytwórców dochodu narodowego był następujący: usługi - 81% (głównie turystyka i transport morski), rolnictwo - 4% a przemysł - 15%. W 1970 roku produkt krajowy brutto (PKB) na jednego mieszkańca wynosił zaledwie 1.133 dolary, w 1990 roku już 6.893 dolary, w 2007 r. osiągnął rekordowe 27.360 dolarów a obecnie spadł do ok. 20 tys. dolarów (2021). (Polska ma podobne PKB na osobę: ok. 19 tys. dolarów, ale ze względu na znacznie niższe ceny w naszym kraju, PKB uwzględniające parytet siły nabywczej, w Polsce dochodzi do 43 tys. dolarów podczas gdy w Grecji jest na poziomie 32 tys. dolarów.) 1 stycznia 2002 r. Grecja zrezygnowała z własnej waluty (drachmy) i weszła do strefy euro. Mimo względnego postępu w ostatnich dwóch dekadach XXw, gospodarka Grecji pozostaje w znacznej odległości za innymi krajami strefy euro. Kołem napędowym gospodarki w pierwszych latach XXI wieku były inwestycje związane z przygotowaniami do Igrzysk Olimpijskich w 2004 r., ale trwało to tylko kilka lat. Po rozszerzeniu Unii o 10 nowych państw (w 2004 r.) Grecja wreszcie przestała być w statystykach na ostatnim miejscu, co jednak nie oznaczało radykalnej poprawy w gospodarce i finansach. Sytuację gospodarczą dodatkowo pogłębił kryzys finansowy po 2008 roku, powodujący recesję i „kurczenie” gospodarki, dalsze straty spowodowała pandemia COVID-19 (2020), a obecnie wojna w Ukrainie (2022). Wzrost gospodarczy, mierzony wzrostem PKB, który przez wiele lat przed kryzysem był na poziomie 3-4%, w latach 2009-2013 był ujemny (rekordowe -7,3% w 2011 r.), by w 2014 roku ponownie zmienić się na „plus” (0,7%). Pandemia COVID-19 silnie, choć na szczęście chwilowo, uderzyła w grecką gospodarkę opartą na turystyce, powodując w 2020 roku spadek PKB o 9%, a w kolejnym roku wzrost o 8,3% (w 2022 roku spodziewany jest wzrost PKB o 4,5%). Po wielu latach starań inflacja spadła z 17% w latach 1980-1991 do poziomu 3-4% pod koniec lat '90 i utrzymywała się do 2007 roku na podobnym poziomie. Kryzys spowodował stopniowo dalszy spadek inflacji - w 2014 r. miała ona wartość -1% (deflacja), a obecnie (2022) miała wynieść 0,5%, ale z powodu wojny w Ukrainie zapewne przekroczy 12%. Bardzo spadło zatrudnienie - bezrobocie utrzymujące się na przełomie XX i XXIw. na poziomie ok. 10% osiągnęło po kilku latach kryzysu rekordowe 27%, ale obecnie stopniowo zmniejsza się - 15,8% pod koniec 2021 r. Również inne wskaźniki potwierdzają zacofanie Grecji w stosunku do liderów Unii Europejskiej: niskie wydatki na szkolnictwo, naukę, czy technologie informatyczne i telekomunikację, nieobecność na polu odkryć i wynalazków. Greccy pracownicy są najniżej wykształceni, razem z Hiszpanią zajmują pierwsze miejsce pod względem bezrobocia wśród kobiet. A na dodatek, zmniejsza się udział Grecji w wewnątrzeuropejskiej wymianie handlowej i utrzymuje się wysoki udział państwa w gospodarce, co również wskazuje na systemowe opóźnienia. Jak trudna jest nadal sytuacja finansowa Grecji niech świadczy chociaż skala zadłużenia państwa. W 2018 roku osiągnęło ono prawie 300 mld €, co stanowi 180% PKB (dwukrotnie więcej niż średnia w UE!). W 2013 roku Grecja trafiła z grupy państw rozwiniętych do grupy państw rozwijających się - jest to pierwszy w historii przypadek degradacji kraju z tej grupy. Państwo jest zbyt mocno zadłużone, ma trudności z przyciągnięciem kapitału, a gospodarka znajduje się w stagnacji. Główny indeks giełdy w Atenach stracił w ciągu pięciu lat kryzysu (2008-2013) ponad 80% wartości. Obecnie (2021 r.) grecka gospodarka, pod względem wartości PKB, znajduje się na 50 miejscu na świecie i na 16 miejscu w Unii Europejskiej. Jednak w porównaniu do znacznie uboższych pozostałych państw bałkańskich wyraźnie góruje ekonomicznie. Spośród państw UE Grecja ma najgorszy wskaźnik wolności gospodarczej, a w rankingu ogólnoświatowym nie mieści się nawet w pierwszej setce państw - zdecydowanie prawo nie sprzyja tu przedsiębiorcom. Turystyka Turystyka jest od lat '60 XX w. jedną z głównych
gałęzi gospodarki (ok. 20% PKB), ze względu na dużą ilość zabytków starożytnych
i dobrze rozwiniętą infrastrukturę hotelowo-gastronomiczną, a także dogodne warunki
klimatyczne i atrakcyjne plaże. W ostatnich latach przed pandemią Covid-19 Grecję odwiedzało rocznie około 30 milionów turystów (26 mln w 2015 r., 30 mln w 2016 r., 33 mln w 2019 r.). Liczba ta niemal podwoiła się w ciągu 10 lat (2007-2016) i dalej rosła - pomimo trwającego w tym czasie w Grecji kryzysu.
Byli to głównie turyści z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch, Polski, USA i Macedonii Północnej. W 2017 roku liczba turystów z Polski po raz pierwszy przekroczyła milion.
Przychody z tytułu turystyki wynosiły przed pandemią ok. 18-19 miliardów euro (w 2020 r. chwilowo spadły do ok. 5 mld).
Największymi ośrodkami
turystycznymi są: Ateny, (Akropol, Teatr Dionizosa, liczne muzea), Delfy, Olimpia, Meteory, Mykeny, Sparta,
Kreta, Santoryn, Rodos i św. Góra "Athos" w Macedonii. Turystyka wypoczynkowa
koncentruje się wzdłuż wybrzeży i na wyspach (Kerkira, Kreta, Rodos, Cyklady).
60% greckich hoteli znajduje się na wyspach. Sezon turystyczny w Grecji trwa od kwietnia do października. Transport Rozwój transportu
lądowego utrudniają pasma górskie. Długość linii kolejowych wynosi tylko
2,5 tysiąca km (w większości nie zelektryfikowane i jednotorowe), w tym prawie 1.000 km linii wąskotorowych.
Metro w Atenach ma 80km długości i 64 stacje (kolejnych 18 jest w budowie). Metro w Salonikach jest w budowie i na obecnym etapie nie odgrywa istotnej roli. Większe znaczenie ma transport drogowy. Łączna długość dróg utwardzonych wynosi
117 tysięcy km, w tym ponad 1800 km autostrad, a nieutwardzonych jest ok. 10.000 km. Ważnymi połączeniami drogowymi są autostrada A1, łącząca Ateny z Salonikami (odcinek europejskiej E75, 550km, północ-południe) oraz niedawno ukończona autostrada Egnatia (A2), łącząca miasto Igoumenitsa nad Morzem Jońskim z tureckim miasteczkiem Kipi, leżącym na granicy grecko-tureckiej (670km, zachód-wschód).
Od kilku lat trwa przebudowa drogi krajowej łączącej Ateny z portem Patra na północy Peloponezu do standardu autostrady (A6 i A8). Dzięki nowemu mostowi nad Zatoką Koryncką koło Patry (most Rion-Antirion) i nowej autostradzie Jońskiej (A5) można tędy dotrzeć do północno zachodniej części Grecji.
Przejazd autostradami jest płatny, ok. 1,5 euro co 100 - 200 km.
Tradycyjnie dużą rolę odgrywa żegluga morska.
Nośność floty handlowej - 334 miliony DWT (19% floty światowej) - plasuje Grecję na pierwszym miejscu na świecie. Również wartość greckiej floty handlowej (ponad 100 mld USD) jest najwyższa na świecie i wyprzedza flotę japońską (89 mld USD) i chińską (84 mld USD) i razem wziętą W. Brytanii, Niemiec i Norwegii. Pod względem ilości statków - 4200 jednostek o tonażu powyżej 1000 GT (a ponad 5 tys. wszystkich) - Grecja jest na czwartym miejscu. Wielu zagranicznych armatorów pływa pod grecką banderą (uznawaną za „tanią”, ze względu na niskie opłaty rejestrowe) ale jednocześnie statki należące do greckich armatorów pływają pod innymi banderami (jeszcze „tańszymi”) - stąd wynikają rozbieżności w informacjach podawanych przez różne źródła. Greccy armatorzy bardzo mocno inwestują w rozwój floty - jest jedną z najmłodszych na świeci (średni wiek statków to ok. 11 lat), a w 2018 r. prawie 20% zakupów nowej floty na świecie stanowiła grecka.
Bogactwa naturalne Istotnym elementem przemysłu Grecji jest przemysł wydobywczy. Stanowi on co prawda niewielki dział gospodarki, ale ma duże znaczenie w eksporcie. Głównym bogactwem mineralnym są boksyty (wydobywane w kopalniach głębinowych w górach wzdłuż Zatoki Korynckiej), rudy żelaza (Kreta, Macedonia, wyspa Thasos), rudy cynku i ołowiu (Attyka), chromu, manganu i niklu (greckie lateryty). Sól kamienna odparowywana jest z wody morskiej. Bogate złoża wapieni, podstawowego surowca przy produkcji cementu, dostępne są na nieomal całym obszarze kraju. Wydobywany jest wysokiej jakości marmur oraz kruszywa i skały wykorzystywane w budownictwie (kamień wapienny, piasek, grys). Przemysł
Jedyną bazą energetyki są złoża węgla brunatnego. 50% energii pochodzi z elektrowni opalanych węglem brunatnym, 20% importowanym gazem i ok. 10% mazutem, a 20% stanowią elektrownie wodne i wiatrowe.
W przemyśle przetwórczym dominuje przemysł spożywczy (olej z oliwek, wina, tytoń, cytrusy)
rozrzucony po całym kraju, obecnie upadający przemysł włókienniczy i odzieżowy (Ateny, Pireus), hutnictwo aluminium (Oistomos) i żelaza
(Pireus). Pozostałe gałęzie przemysłu to przemysł cementowy oraz maszynowy i stoczniowy
(Ateny, Pireus, Saloniki), chemiczny i petrochemiczny (Saloniki).
Przemysł samochodowy prawie całkowicie upadł i obecnie funkcjonuje jako dotowany przez państwo przemysł zbrojeniowy.
Znaczy udział w rynku mają greckie wyroby AGD.
Rolnictwo Ten sektor wytwarza obecnie zaledwie 3,9% PKB i zatrudnia 15% populacji czynnej zawodowo. Ziemie uprawne zajmują 21% powierzchni kraju, łąki i pastwiska - 24%, lasy i zarośla - 40% (w tym drzewostany wysokopienne tylko 2,6%), resztę stanowią głównie nieużytki. Gleby są w większości kamieniste i nieprzydatne rolniczo. Żyzne gleby aluwialne występują prawie wyłącznie na nizinach Macedonii i Tracji oraz w Attyce i na Nizinie Tesalskiej. W rolnictwie Grecji przeważają drobne, rodzinne gospodarstwa rolne (65% ma 1-5 ha, a 1% ma powyżej 50ha). Zaledwie 9% ludności otrzymuje dochody wyłącznie z rolnictwa, ale działalnością rolniczą zajmuje się w sumie około 15% ludzi czynnych zawodowo. Oprócz Portugalii jest to najwyższy wskaźnik wśród "starych" państw Unii. Około 30% gruntów jest nawadnianych (trzykrotny wzrost w ostatnich 50 latach). Główne uprawy to: bawełna (nr 1. w UE), oliwki i ryż (na północy), pistacje (nr 1. w UE), migdały, winorośl, cytrusy, pszenica, tytoń, kukurydza (jedne z najwyższych plonów na świecie), oraz warzywa (głównie pomidory). Hodowla ma małe znaczenie ze względu na niską jakość pastwisk. Duże znaczenie ma rybołówstwo oraz połów skorupiaków i gąbek (u wybrzeży wysp). Grecka flota rybacka dominuje pod względem liczebności na Morzu śródziemnym wśród państw UE, a pod względem liczby złowionych ryb zajmując 11 miejsce w całej Unii. Telekomunikacja Sieć telekomunikacyjna jest bardzo dobrze rozwinięta i nowoczesna. Liczba telefonów stacjonarnych operatora narodowego OTE wynosi prawie 6,5 miliona. Użytkowników telefonów komórkowych jest już ponad 20 milionów. W przeliczeniu na liczbę ludności Grecji (11 milionów) wskaźnik ten jest najwyższym w Unii Europejskiej. Sieć komórkowa jest bardzo dobrze rozwinięta - w praktyce wszędzie jest zasięg co najmniej jednej z trzech greckich sieci: Cosmote (operator narodowy), Vodafone (dawniej Panafon, kapitał brytyjski) i WIND (dawniej Telestet i TIM, kapitał włoski). Jednak ze względu na górzysty charakter kraju, bywają regiony, gdzie moc sygnału, zwłaszcza wewnątrz budynków, jest niska. W 2019 roku szerokopasmowy dostęp do Internetu posiadało prawie 2,5 miliona z pośród 6 mln internautów. Sieć światłowodowa jest intensywnie rozbudowywana - zwłaszcza w dużych metropoliach: Atenach i Salonikach. 
|
W 2023 roku Grecję odwiedziło około 33 mln gości z zagranicy - to rekordowa ilość, pomimo fali upałów i licznych pożarów.
Przełożyło się to również na rekordowe przychody branży turystycznej: ponad 21 mld €. To powrót do poziomów notowanych tuż przed pandemią COVID-19.
