Powstanie świata

Na początku był Chaos

Powyższe zdanie Hezjoda zna chyba każdy. Czym jednak był ów Chaos ? Według jednych była to nieskończenie rozległa pusta przestrzeń, otchłań. Inni, zwłaszcza w czasach późniejszych twierdzili, że przestrzeń ta była wypełniona bezładną mieszaniną żywiołów: ziemi, wody, ognia i powietrza. Nie sposób też określić co było przedtem, gdyż czas powstał równocześnie z Chaosem.

Pierwsi bogowie

Z Chaosu wyłonili się Gaja (Ziemia) i Uranos (Niebo). Według niektórych autorów Uranos był synem Gaji. Z Chaosu wyłoniła się także Eros (Miłość), która sprawiła, że Uranos i Gaja stali się małżeństwem, prarodzicami wszystkich bogów, Tartar - bezgraniczna ciemność głęboko pod Ziemią, Dzień oraz Noc. Z Nocy powstały Mojry (Losy) i Nemezis - strażniczka zemsty i przeznaczenia. Gaja zrodziła wysokie góry i morze. Sama Ziemia wyobrażana była jako wielki dysk, opływany olbrzymią rzeką - Okeanosem. Na ziemi, w morzach i na niebie zaroiło się od pomniejszych bogów i innych istot.

Potomstwo Uranosa i Gaji

Z pierwszych bogów narodzili się Tytani (Władcy, Siłacze), Sturęcy i Cyklopi (różne źródła podają różną kolejność ich narodzin). Trzej Cyklopi, czyli Okrągłoocy byli potężnego wzrostu i mieli po jednym oku - na czole. Ich imiona to: Arges (Rozjarzony), Steropes (Błyskawiczny) i Brontes (Gromny). Sturęcy (hekatonchejrowie) o imionach: Briareos, Gyes i Kottos mieli po sto rąk, pięćdziesiąt głów i posiadali ogromną siłę. Gaja urodziła 6 Tytanów (Okeanos, Kojos, Hyperion, Krios, Japetos, Kronos) oraz tyle samo Tytanek (Tetys, Reja, Temida, Mnemosyne, Fojbe, Teja).

Sturęcy i Cyklopi od samego początku nie podobali się Uranosowi, ze względu na swój wygląd i okrucieństwo, więc strącił ich w czeluście Tartaru. Tartar był ponoć tak głęboko pod Hadesem jak wysoko jest niebo nad ziemią. Postępek Uranosa oburzył Gaję, która namawiała Tytanów aby zgładzili bezwzględnego ojca. Odważył się na to tylko najmłodszy z nich - Kronos, który podstępem odciął mu sierpem... um pa pa, um pa pa. Z krwi pokonanego Uranosa, której krople spadły do morza, Ziemia wydała trzy Erynie - boginie zemsty o włosach z węży oraz Gigantów. Tam gdzie spadły do morza odcięte części Uranosa, z morskiej piany wyłoniła się piękna Afrodyta.

Zeus i Tytanomachia (walki z Tytanami)

Po pokonaniu Uranosa władzę nad światem objął Kronos wraz ze swoją żoną - Reją. Z powodu własnego czynu, jak i przepowiedni swoich rodziców, Kronos obawiał się, że jemu też władzę odbierze własny syn. Każde dziecko, które urodziła mu Reja od razu połykał. Los ten spotkał kolejno: Hestię, Demeter, Herę, Plutona (Hadesa) i Posejdona. Kiedy urodził się Zeus Reja podała Kronosowi kamień owinięty w pieluchy. Kronos połknął go myśląc, że połyka dziecko.

Reja ukryła Zeusa w jaskini na Krecie (być może w tej jaskini też go urodziła). Dzieckiem opiekowały się nimfy, które karmiły je mlekiem kozy Amaltei, a jego płacz zagłuszali śpiewem kapłani kureci. Kiedy podczas zabawy Zeus ułamał kozie jeden z rogów sprawił, że odtąd róg napełniał się wszystkim czego zapragnął jego posiadacz. Tak powstał róg obfitości (Amaltei). Kiedy Zeus dorósł, przy pomocy Reji i córki Tytanów Okeanosa i Tetys - Tetydy, podsunął Kronosowi napój wymiotny, uwalniając tym swoje rodzeństwo z brzucha ojca. Po śmierci Amaltei Zeus zrobił z jej skóry tarczę (egidę), której nie mógł przebić żaden pocisk. Odtąd Zeus nie rozstawał się z egidą.

Pierwszą bitwą stoczoną przez Zeusa była walka z ojcem - Kronosem, na równinie Tesalskiej. Kronos z Tytanami zajął góry Otrys, Zeus zaś z rodzeństwem Olimp. Przez 10 lat nie widać było końca walk. Za namową Gaji Zeus uwolnił z Tartaru Sturękich i Cyklopów. Odtąd Cyklopi wykuwali dla Zeusa pioruny, którymi raził on przeciwników. Ogłuszonych piorunami Tytanów, Sturęcy i inni bogowie zrzucali do Tartaru. Ten sam los spotkał Kronosa.

Po zwycięstwie nad Kronosem, który podobnie jak Uranos w mitach prawie uległ zapomnieniu, władzę nad światem przejęli jego synowie, pod wodzą Zeusa - ojca bogów i ludzi. Przez losowanie podzielili się bracia światem. Zeus otrzymał Niebo, Posejdon - Morze, a Hades (Pluton) - królestwo podziemne. Olimpem i ziemią rządzili wspólnie.

Walki z Gigantami (Gigantomachia)

Niedługo synowie Kronosa cieszyli się zwycięstwem. Powstał przeciwko nim ród Gigantów, których zrodziła Ziemia - olbrzymów podobnych do ludzi. Zaatakowali oni Olimp, a pioruny Zeusa były wobec nich mało skuteczne. W końcu Zeus namówił Atenę, aby sprowadziła na pomoc Heraklesa, półboga, syna Zeusa i Alkmeny. Zgodnie z przeznaczeniem pokonać olbrzymów mógł jedynie duet boga i śmiertelnika. Wspólnie - Zeus raził wrogów piorunami, a Herakles strzałami - pokonali Gigantów.

Tyfon

Gaja nie mogła wybaczyć bogom pokonania swoich dzieci (Gigantów). Z zemsty urodziła najstraszniejszego potwora, jaki kiedykolwiek chodził po ziemi - Tyfona. Było on doprawdy ogromny. Wyciągniętymi rękami sięgał jednocześnie wschodnich i zachodnich krańców ziemi, wzrostem dosięgał gwiazd, a największymi górami rzucał jak piłką. Dzięki ogromnym skrzydłom unosił się w powietrzu, z oczu ciskał ogniami, a z ust rozżarzonymi głazami. Bogowie (z wyjątkiem Zeusa i Ateny) na widok potwora czmychnęli do Egiptu i tam skryli się przed jego wzrokiem zamieniając się w zwierzęta. (Stąd chyba w czasach hellenistycznych wiązano przez symbole zwierząt bogów greckich z egipskimi). Tylko Zeus stanął do walki z Tyfonem. Pokonał go tym samym sierpem, którego użył Kronos przeciwko Uranosowi. Na koniec Zeus przygniótł go ogromnym głazem, który stał się Sycylią. Gdy budzi się na Sycyli wulkan Etna, ludzie mówią, że to uwięziony potwór zieje z paszczy ogniem.