TAVLI
Opis gry

Zasady ogólne

Gra składa się z trzech, rozgrywanych kolejno, części: Portes, Plakoto oraz Fevga. Kolejność rozgrywania poszczególnych części może być różna, ale jest niezmienna w czasie całej gry. Po rozegraniu trzeciej części zaczyna się znowu od pierwszej itd., aż do uzyskania odpowiedniej liczby punktów (3, 5 lub 7).
Pierwszy ruch.
O pierwszym ruchu decyduje rzut kostkami: każdy z graczy rzuca jedną kostką - rozpoczyna ta osoba, która wyrzuci więcej oczek. Osoba ta rzuca następnie drugą kostką i oczka z obydwu stosowane są do pierszego ruchu albo rzuca obiema kostkami na raz tak jak w następnych ruchach.
Poruszanie pionami.
W każdej rozgrywce gracze na przemian rzucają obydwiema kostkami i poruszają pionami, w określonym kierunku, zgodnie z liczbą wyrzuconych oczek. Pion przesuwany jest o liczbę oczek jednej kostki. W jednej kolejce można poruszyć się dwoma pionami lub jednym (najpierw o liczbę oczek z jednej, a potem z drugiej kostki). Pionek można postawić tylko na polu nie zablokowanym (bloki są różne w zależności od rodzaju gry, dlatego opisane są osobno). Jeśli bloki przeciwnika uniemożliwiają zrobienie jednego lub obydwu ruchów w danej kolejce, kolejka przechodzi na przeciwnika. Gracz, który wyrzuci dublet (takie same liczby oczek na obu kostkach), wykonuje cztery ruchy zgodne ze wskazaniem jednej kostki. Gra polega na przemieszczeniu wszystkich swoich pionów z określonego miejsca planszy (pozycja wyjściowa) do tzw. bazy, a następnie ściągnięciu wszystkich pionów z planszy.
Ściąganie pionów.
Ściąganie z planszy można rozpocząć dopiero po przemieszczeniu wszystkich pionów do bazy. Ściąganie odbywa się zgodnie z liczbą wyrzuconych oczek tzn. można ściągnąć te pionki, które są oddalone od bocznej krawędzi bazy o liczbę pól równą liczbie wyrzuconych oczek. Jeśli na polu, z którego można by coś ściągnąć nie stoi żaden pion, to trzeba, w miarę możliwości, przesunąć inny pion w kierunku krawędzi. Jeśli liczba wyrzuconych oczek jest większa od pozycji najdalszego (od krawędzi) pionu, należy ściągnąć pion najdalej położony.

Poszczególne rozgrywki różnią się tylko zasadami poruszania pionami. Kolejną rozgrywkę rozpoczyna ten z graczy, który wygrał poprzednią. Aby przyspieszyć grę zawodnik może zebrać ze stołu kostki w trakcie ruchu przeciwnika, ale musi zaczekać z ich rzuceniem, aż przeciwnik zakończy ruch - położy przestawiane piony na planszy i przestanie ich dotykać. Jeśli zrobi to za wcześnie, rzut się nie liczy i musi być powtórzony.

Portres (ang. Backgammon)

Jest to gra prawie identyczna z klasycznym backgammonem, różniąca się tylko punktacją i brakiem kontry (podwojenia). Portres po grecku oznacza drzwi lub przejście. Takie drzwi stanowią dwa (lub więcej) pionki tego samego koloru leżące na jednym polu. Jest to blok uniemożliwiający postawienie na tym polu pionów przeciwnika. Kilka takich bloków, leżących na sąsiednich polach, poważnie utrudnia przeciwnikowi poruszanie pionami. Pozycja wyjściowa pionów, położenie bazy oraz kierunki ruchu pionów są takie jak na rysunku. Gracze poruszają pionami w przeciwnych kierunkach.

Pion może być ustawiony na polu:
1. Wolnym (nie zajętym przez żaden inny pion).
2. Na którym znajduje się jeden lub więcej własnych pionów tego gracza (powstaje blok).
3. Zajętym przez jeden pion przeciwnika (blotka). Pion przeciwnika jest wówczas zbijany i wędruje na poprzeczkę biegnącą pionowo przez planszę (lub na jedną z bocznych krawędzi).
Wprowadzanie zbitych pionów do gry.
Jeśli gracz ma zbity jeden lub dwa piony, zanim poruszy dowolnym pionem, musi wprowadzić zbity pion (piony) do gry. Wprowadzanie dokonuje się w bazie przeciwnika. Dla pionów białych na pola od 19 do 24, dla czarnych od 1 do 6 - w zależności od liczby wyrzuconych oczek. Jeśli na polach tych jest blok uniemożliwiający wprowadzenie pionu, należy czekać na zwolnienie miejsca. Można wprowadzić zbity pion na pole z blotką przeciwnika - jest ona wówczas zbijana.
Kiedy gracz sprowadzi wszystkie swoje piony do bazy, może rozpocząć ściąganie ich z planszy.
W Portres najważniejsze jest robienie bloków, a tym samym unikanie pozostawiania pojedynczych pionów (blotek) narażonych na zbicie oraz zbijanie pionów przeciwnika. Stawianie bloków w swojej bazie bardzo utrudnia przeciwnikowi wprowadzanie do gry zbitych pionów.

Plakoto (buł. Tapa)

Gra jest podobna do rozgrywanej w Bułgarii gry Tapa. Pozycja wyjściowa pionów, położenie bazy oraz kierunki ruchu pionów są takie jak na rysunku. Wszystkie piony jednego gracza (15) umieszczone są na jednym (skrajnym) polu bazy przeciwnika (1 i 24). Gracze poruszają pionami w przeciwnych kierunkach. Kiedy gracz sprowadzi wszystkie swoje piony do bazy, może rozpocząć ściąganie ich z planszy.
Podobnie jak w Portres dwa lub więcej pionów na jednym polu tworzy blokadę (blok).

Pionek można postawić na polu:
1. Wolnym (nie zajętym przez żaden inny pion).
2. Na którym znajduje się jeden lub więcej własnych pionów tego gracza (powstaje blok).
3. Zajętym przez jeden pion przeciwnika (blotka). Blotki nie są jednak zbijane, tylko przykrywane przez jeden lub kilka pionów przeciwnika. Stąd nazwa gry - plakoto znaczy po grecku przykryty lub przykrywka, a tapa po bułgarsku to kapsel (od butelki), lub przykrywka słoika. Przykryty pionek nie może się poruszyć, aż zostanie odkryty. Jeśli przeciwnik przykryje blotkę pozostającą na pozycjach wyjściowych (1 i 24), gra jest z góry przegrana.
W Plakoto najważniesze jest robienie bloków, a tym samym unikanie pozostawiania pojedynczych pionów (blotek) narażonych na przykrycie oraz przykrywanie pionów przeciwnika możliwie jak najbliżej jego pozycji wyjściowej. Jeśli przykryje się kilka pionów przeciwnika zanim uciekną one z pozycji wyjściowej i postawi na nich "kominy" z kilku pionów, to zwycięstwo jest prawie pewne (o ile przeciwnik nie odwdzięczy się tym samym).

Fevga (tur. Moultezim, Gul Bara)

Ta gra najbardziej różni się od pozostałych. Pozycja wyjściowa pionów, położenie bazy oraz kierunki ruchu pionów są takie jak na rysunku. Wszystkie piony danego koloru (15) leżą na jednym skrajnym polu (12 i 24). Obydwaj gracze poruszają pionami w tym samym kierunku. Fevga (wymawiane: „figa”) oznacza bieg. Na początku gracze poruszają tylko jednym pionem (jest to tytułowy bieg). Gdy pierwszy pion minie pozycję wyjściową przeciwnika można poruszać się pozostałymi pionami. Blok stanowi już jeden pion przeciwnika. Nie jest on blotką, bo nie może zostać zbity ani przykryty. Nie można jednak zablokować wszystkich sześciu pól w na swojej pozycji startowej - jedno musi pozostać wolne (lub zajęte przez pion przeciwnika).

Pionek można postawić na polu:
1. Wolnym (nie zajętym przez żaden inny pion).
2. Na którym znajduje się jeden lub więcej pionów tego gracza.
W grze Fevga najważniejsze jest zrobienie bloków leżących obok siebie głównie w bazie przeciwnika i przed nią, tak aby utrudnić przeciwnikowi dotarcie do bazy.

Punktacja

Wygrywa ten, kto pierwszy ściągnie wszystkie swoje piony z planszy.
Jeśli gracz ściągnie wszystkie swoje piony z planszy zanim przeciwnik zdąży ściągnąć jakikolwiek pion - otrzymuje 2 pkt.
Jeśli gracz ściągnie wszystkie swoje piony z planszy ale przeciwnik zdąży ściągnąć chociaż jeden pion - otrzymuje 1 pkt.
Całą grę wygrywa gracz, który pierwszy zdobędzie 7 punktów (albo 5 lub 3 - w zależności od umowy).