Wyspa Rodos

Rodos to największa wyspa w archipelagu Dodekanezu, który z kolei jest częścią Sporadów Południowych. Administracyjnie należy do regionu Wyspy Egejskie Południowe. Leży na wschód od Krety, zaledwie 20 km od wybrzeża Turcji. To nawet mniejsza odległość niż z Trójmiasta do Helu, a ponieważ tureckie wybrzeże to wysokie góry, wydaje się ono być na wyciągnięcie ręki. Wyspa ma 80 km długości, a w najszerszym miejscu mierzy 40 km - jest czwartą pod względem wielkości, po Krecie, Eubei i Lesbos, wyspą Grecji. Najwyższym szczytem Rodos jest góra Atawiros (1215 m n.p.m.). Wyspę zamieszkuje 115 tys. mieszkańców - 60% w stolicy (miasto również nosi nazwę: Rodos), reszta w 50 małych miasteczkach i wsiach. To trochę wyspa pogranicza - wschodnie wybrzeże usytuowane jest nad Morzem Śródziemnym, a zachodnie nad Morzem Egejskim. Dodatkowo położona jest na granicy dwóch kontynentów: Europy i Azji, a geograficznie zaliczana jest właśnie do Azji. Aby nie polegać tylko na wyobraźni, najlepiej spojrzeć na MAPKĘ GRECJI.

Mityczne początki

Kiedy władca bogów - Zeus, i jego bracia Posejdon i Hades, podczas uczty na Olimpie dzielili pomiędzy siebie świat, bóg słońca Helios był w pracy, przemierzając niebo. Gdy wieczorem powrócił, wszystko już było rozdzielone. Zeus z obawy przed gniewem brata chciał odwołać decyzję o podziale, ale Helios zaproponował, żeby każdy dał mu cząstkę swoje domeny. Od Zeusa, władcy Nieba, wziął ekliptykę - ścieżkę, po której codziennie podąża słońce. Z podziemi Hadesa otrzymał wielką skałę wydobytą z morza, królestwa Posejdona. Wraz ze skałą, z morskiej toni wynurzyła się piękna nimfa Rode, córka Posejdona. Helios natychmiast się w niej zakochał i na jej cześć nazwał otrzymaną wyspę: Rodos. Dwaj synowie (spośród siedmiorga dzieci) Heliosa i Rode pozostali na wyspie, wspólnie nią rządząc. Ich dzieci połączyły się w małżeństwie, z którego zrodziło się trzech synów: Kamiros, Ialyssos i Lindos. Byli oni założycielami trzech pierwszych miast na wyspie. A Helios, chcąc by jego prawnuki cieszyły się szczęściem i urodzajem, sprawił, że nad Rodos niemal zawsze świeci słońce. I tak jest do dzisiaj - Rodos to najpogodniejsza z wysp greckich - mieszkańcy mogą cieszyć się tu ponad 300 słonecznymi dniami w roku.

Historia - dalsza i bliższa

Najwcześniejsze ślady osadnictwa pochodzą z późnej ery brązu - najstarszy odnaleziony ośrodek miejski, prawdopodobnie osada portowa, pochodzi z okresu 1550–1410 p.n.e. Kolejne odkrycia potwierdziły zasiedlenie wyspy ok. 1000 roku p.n.e. w okolicach Lindos. Miasto to przez kilka kolejnych stuleci było centrum gospodarczym i handlowym (z Fenicjanami) wyspy. W VI w. p.n.e. Rodos została podbita przez Persów, a w 408 p.n.e. założone zostało miasto Rodos, które szybko przejęło funkcję głównego ośrodka kulturalnego i handlowego. To właśnie wtedy miał powstać jeden z siedmiu cudów świata - Kolos Rodyjski. Na Rodos miał się też odbyć słynny pojedynek dwóch greckich malarzy Apellesa i Protogenesa, po którym Protogenes uznał się za pokonanego. Najsłynniejszym pięściarzem starożytnym był Diagoras z Rodos, zwycięzca olimpijski z 464 r. p.n.e. Rodyjczycy lawirowali w sojuszach pomiędzy Persami, Ateńczykami czy Spartanami - być może właśnie to uchroniło wyspę przed wojnami. Później, wraz z całą Grecją, wyspa należała do Cesarstwa Rzymskiego, a następnie do Cesarstwa Bizantyjskiego. W 672 roku po raz pierwszy wyspę zajęli Arabowie.

W 1309 roku, po przejęciu wyspy przez rycerzy zakonu Św. Jana - joannitów, skończyła się na niej era panowania Cesarstwa Bizantyjskiego. Przybyli tu z Palestyny joannici rozpoczęli tworzenie dobrze zorganizowanego państwa zakonnego, które przetrwało ponad 200 lat. Od tego momentu przyjęli też nazwę Kawalerów Rodyjskich. Zbudowali tu liczne zamki i ufortyfikowali główne miasto, dzięki czemu odparli atak egipskiego sułtanatu mameluków (1444 r.) i Mehmeda II Zdobywcy (1480 r.). Stworzyli potężną flotę, która pozwalała im kontrolować wschodnią część Morza Śródziemnego. Na początku 1523 roku, po sześciomiesięcznym oblężeniu, stolicę wyspy zdobył Sulejman Wspaniały. Sułtan pozwolił kawalerom opuścić wyspę z bronią i sprzętem, oddając im przy tym honory. Było to dowodem uznania wielkiego męstwa joannitów w walce. Od tego czasu Rodos przez czterysta lat było częścią Imperium Osmańskiego. A Kawalerowie Rodyjscy, po kilku latach błąkania się po morzach, osiedli w końcu na Malcie, gdzie przyjęli nazwę Kawalerów Maltańskich (istnieją do dzisiaj).

Po wojnie włosko-tureckiej (1911–1912) wyspa znalazła się pod władzą Włoch jako część Dodekanezu. Władzę tę usankcjonował Traktat w Lozannie w 1923 roku, na podstawie którego nastąpiła wymiana ludności między Grecją i Turcją. W traktacie tym Grecy zobowiązali się (wobec Włochów), że wyspy Dodekanezu pozostaną wolne od stałych garnizonów wojskowych. (Obecnie - w 2022 r. - Turcja w poważnym sporze z Grecją o zasoby morskie, wysuwa fakt militaryzacji wysp jako złamanie traktatów i grozi ich przejęciem.) W czasie panowania włoskiego dokonano wielu modernizacji infrastruktury na wyspie, budując szpitale, wodociągi, elektrownię, remontując zabytki, ograniczając malarię i wznosząc liczne budynki w typowym dla faszystowskich Włoch stylu modernistycznym. W 1936 r. na ok. 130 tys. mieszkańców wyspy, 7 tys. stanowili Włosi. Po kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 roku, wyspę okupowały wojska nazistowskich Niemiec, które zamordowały około 2 tys. żyjących tu Żydów. 8 maja 1945 roku, po bezwarunkowej kapitulacji Niemiec podpisanej na pobliskiej wyspie Symi, siły zbrojne Wielkiej Brytanii wyzwoliły wyspę Rodos i rozpoczęły pomoc żywnościową dla mieszkańców. Na mocy Pokoju Paryskiego z 1947 roku, 28 października wyspa Rodos wraz z całym Dodekanezem została przekazana Grecji.

Rodos dzisiaj (MAPA WYSPY)

Ponad 300 dni słonecznych w roku, piękne piaszczyste plaże z wyjątkowo ciepłą wodą (do 28°C) i dobrze zachowane średniowieczne zabytki sprawiają, że Rodos jest drugim po Krecie najpopularniejszym celem zagranicznych turystów w Grecji. Najpiękniejsze plaże znajdują się w północno-wschodniej części wyspy. I tu też wiatr jest zwykle łagodniejszy. W części północno-zachodniej, nieco mniej atrakcyjnej turystycznie (plaże kamieniste, silniejszy wiatr, fale), zlokalizowano port lotniczy - zaledwie 11 km od stolicy - miasta Rodos. Generalnie cała północna część wyspy jest bardzo dobrze rozwinięta - są tu największe, najatrakcyjniejsze i najdroższe hotele. Jest tu też dobra infrastruktura komunikacyjna - od dwujezdniowej drogi głównej, ze stolicy na południe, prawie do Lindos - po sieć dróg lokalnych. Z kolei południowa część wyspy uznawana jest za „gorszą” pod względem turystycznym. Duża odległość od portu lotniczego i stolicy oraz zdecydowanie mniej piaszczystych plaż sprawiają, że region ten jest o wiele słabiej rozwinięty turystycznie. Ta granica stopniowo przesuwa się coraz dalej na południe - w okolicy Kiotari, 12 km na południe od Lindos, jeszcze 25 lat temu nie było żadnych hoteli, a obecnie jest już spore skupisko - głównie 4* i 5*.

Główną atrakcją wyspy jest oczywiście stolica - Miasto Rodos - ze średniowieczną starówką wpisaną na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Z portu w Rodos można udać się na wycieczkę morską, również do pobliskiej Turcji, np. do kurortu Marmaris. Kolejnymi atrakcjami są zamek rycerski joannitów w Monolithos i położona na stromym urwisku, strzegąca miejscowości i dwóch naturalnych portów, grecka cytadela świątynna, z okresu klasycznego i hellenistycznego w Lindos, z dobrze zachowanymi średniowiecznymi umocnieniami. Niedaleko stolicy, w Faliraki, na zboczu góry wybudowano duży park wodny – podobno największy w Grecji. Kilkanaście kilometrów na południe od Faliraki warta wizyty jest piaszczysta i półdzika plaża Tsampika. Znajduje się w ujściu wysychającej w lecie rzeki i dlatego jest tu bardzo drobny piasek, a zejście do morza bardzo łagodne z wyjątkowo ciepłą wodą. Nad plażą góruje ponad 300 metrowej wysokości strome wzgórze z małym klasztorem na szczycie, który można zwiedzić. Wnętrze wyspy to małe wioski o specyficznym greckim klimacie - każda ma obowiązkowo przynajmniej jedną tawernę, w której skupia się życie mieszkańców. W Petaloudes znajduje się Dolina Motyli - w latach ’30 XX w.  odkryto tu skupiska ćmy z gatunku niedźwiedziówka strojnisia (są tu od sierpnia do połowy września). W zacienionej dolinie jest chłodniej i wilgotniej niż w pozostałej części wyspy - to dobre miejsce na ok. 2h spacer wśród owadów. Na najbardziej wysuniętym na południe krańcu Rodos, znajduje się mała wyspa, okresowo stająca się półwyspem, połączonym wąskim kawałkiem piachu z lądem - to Prasonisi. Miejsce to jest mekką kitesurferów / windsurferów, ale ładna piaszczysta plaża kusi też plażowiczów (nas skusiła).

Rodos łatwo jest zwiedzać samemu, samochodem. W odróżnieniu od większości innych wysp, prawie całe wbrzeże jest płaskie, a góry zajmują jedynie cześć wnętrza wyspy. Jak widać na mapie, wokół całej wyspy, wzdłuż wybrzeża, prowadzi dobra droga - żółta, a na odcinku Rodos - Lindos - czerwona. Bez trudu można objechać całą wyspę dookoła jednego dnia - to około 250 km, choć lepiej podzielić to na 2-3 etapy. Poza częścią centralną brak też jest stromych podjazdów i zjazdów, które w połączeniu z ciasnymi serpentynami odstraszają wielu kierowców od wynajmowania auta w Grecji. Planując nad mapą wycieczki można przyjąć, że określone dystanse pokonamy w podobnym czasie co w Polsce, a nie tak, jak na innych wyspach 1,5-2x wolniej. Drogi są dobrze oznakowane i bardzo dokładna mapa (1:75000), którą kupiłem przed przylotem, przydała nam się właściwie tylko w samej stolicy.